CZŁONKOWIE ZESPOŁU

Zuzanna Kołodziejska-Smagała – kierowniczka projektu

Literaturoznawczyni, której zainteresowania naukowe koncentrują się wokół dziewiętnastowiecznej literatury i prasy polsko-żydowskiej. Interesują ją granice kulturowe, wczesny feminizm, cielesność, postrzeganie płci kulturowej i nieoczywiste relacje między żydowskimi i nieżydowskimi aktorami społecznymi na przełomie XIX i XX wieku.

Doktorat obroniła w 2013 roku na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Praca, będąca monografią polsko-żydowskiego tygodnika „Izraelita” została opublikowana w 2014 jako „Izraelita” (1866-1915). Kulturowe i literackie znaczenie tygodnika. Ma również stopień magistra filologii angielskiej, który otrzymała w 2009 roku na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego.

W latach 2015-2018 była kierowniczką projektu Literatura polsko-żydowska 1861-1918, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki i prowadzonego na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wyniki projektu zostały opublikowane w dwóch książkach: antologii tekstów literackich (Literatura polsko-żydowska 1861-1918. Antologia, Kraków 2017) oraz zbioru artykułów dotyczących różnych zjawisk obecnych w badanej literaturze (Literatura polsko-żydowska 1861-1918. Studia i szkice, Kraków 2018).
W latach 2020-2023 na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego kierowała projektem o dyskursach o cielesności i seksualności w polsko-żydowskim piśmiennictwie kobiecym z lat 1890-1918, finansowanego przez NCN w ramach konkursu Opus. W projekcie porównując polskojęzyczne dokumenty osobiste kobiet żydowskich z polsko-żydowskimi tekstami literackimi, dokonywała analizy obecności w nich dyskursów na temat kobiecej seksualności i cielesności z przełomu XIX i XX wieku.

W projekcie Dyskursy o ciele w kulturze żydowskiej na ziemiach polskich w latach 1880 -1918, finansowanym przez NCN w ramach konkursu Opus i realizowanym w Katedrze Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego, będzie analizować dyskursy o ciele w tekstach literackich, artykułach prasowych oraz dokumentach osobistych pisanych po polsku przez Żydów utożsamiających się z kulturą żydowską. Ze względu na fakt, że dziewiętnastowieczne materiały zostały przebadane w ramach jej poprzedniego projektu, w tych badaniach skupi się na okresie międzywojennym.

Strona katedry: https://judaistyka.uni.wroc.pl/zuzanna-kolodziejska-smagala/

ORCID: https://orcid.org/my-orcid?orcid=0000-0002-2119-7549

Academia edu: https://wroc.academia.edu/ZuzannaKo%C5%82odziejskaSmaga%C5%82a

Dr hab. Joanna Degler - wykonawczyni projektu

Joanna Degler (Lisek) łączy kompetencje z zakresu literaturoznawstwa i studiów żydowskich, w obrębie których jej prace badawcze skoncentrowały się wokół kilku kwestii: poezji polsko-żydowskiej, literatury jidysz, żydowskich egodokumentów oraz udziału Żydówek w kulturze.Zajmuje się również pracą translatorską z języka jidysz, którego uczyła się m.in. w Warszawie, Łodzi, Wilnie, Strassburgu i Nowym Jorku. Tematykę poezji żydowskiej podjęła w 1996 r., kiedy to w ramach pracy magisterskiej analizowała problematykę sacrum w twórczości Maurycego Szymla. W wydanej w 2005 r. monografii Jung Wilne – żydowska grupa artystyczna ukazała na tle historycznym i społecznym historię żydowskiej formacji artystycznej Jung Wilne (1927 – 1943), będącej kolebką dwóch wielkich osobowości w literaturze jidysz: Chaima Gradego (po II wojnie światowej jako wybitny prozaik) i Abrahama Suckewera (jeden z najwybitniejszych modernistów poezji jidysz). Jej kolejna monografia Kol isze – głos kobiet w poezji jidysz (od XVI w. do 1939 r.) była zwieńczeniem wieloletnich badań nad poezją kobiet w języku jidysz oraz towarzyszącym im prac translatorskich. Głównym celem książki było prześledzenie wyodrębniania się kobiecej podmiotowości i wypracowywania różnych strategii jej ekspresji, poczynając od tekstów najwcześniejszych (z XVI w.), kiedy poetki występowały w roli kaznodziejek, autorek modlitw, pieśni religijnych czy zecerek ksiąg, na których marginesie utrwalały swój głos; poprzez twórczość ludową, aż po utwory pozostające świadectwem XX-wiecznej rewolucji obyczajowej, radykalizacji postaw i przeobrażeń modelu kobiecości żydowskiej. Wkrótce po tej monografii ukazała się antologia poetek jidysz Moja dzika koza, której Degler była jedną z redaktorek i tłumaczek. Antologia zawiera 270 tekstów, powstałych od XVI do XXI w., pióra 50 autorek i składa się z 17 działów ułożonych tematycznie. Badania nad jidyszową poezją kobiecą były impulsem dla Degler do zajęcia się szerzej statusem kobiet w kulturze żydowskiej. Efektem tego były organizowane przez nią konferencje, które następnie zaowocowały tomami: Nieme dusze? – kobiety w kulturze jidysz (2010) i Mykwa – rytuał i historia (2015). Istotny obszar działalności naukowej Degler stanowi praca z żydowskimi egodokumentami. Wydała m.in. dziennik z okresu II wojny światowej prowadzony przez nastolatkę ze Stanisławowa – Fryderykę Brück (2010), opracowała dziennik z lat 1912 – 1921 pochodzącej z tomaszowskiej rodziny chasydzkiej Bronisławy Baum, a w 2017 r. przetłumaczyła z jidysz i opracowała do wydania prowadzony od 6 V 1945 do 1 IX 1945 r. w obozie Bergen-Belsen DP dziennik pisarki Chavy Rosenfarb, poza tym wraz z Dariuszem Dekiertem przygotowała krytyczną edycję dziennika Sary Schenirer. Od 2017 r. Degler jest głównym wykonawcą projektu Kanon literatury wspomnieniowej Żydów polskich, obejmujący krytyczną edycję 27 tomów żydowskiej literatury autobiograficznej, tłumaczonej z języka hebrajskiego, jidysz, rosyjskiego i niemieckiego. W ramach projektu redaguje serię wydawniczą Żydzi. Polska. Autobiografia.

Od początku pracy zawodowej Joanna Degler uczestniczyła w rozwoju studiów żydowskich na Uniwersytecie Wrocławskim. Brała udział w tworzeniu struktur Studium Kultury i Języków Żydowskich. W 2012 r. opracowała program i przygotowała dokumentację potrzebną do utworzenia licencjackich studiów judaistycznych na Uniwersytecie Wrocławskim, a w 2015 r. – studiów magisterskich. Była odpowiedzialna za dopełnienie i wdrożenie wszystkich procedur związanych z uruchomieniem obu stopni studiów.

W czasie ponad dwudziestoletniej pracy dydaktycznej prowadziła zajęcia z różnych przedmiotów, poczynając od teorii literatury na filologii polskiej. Potem były to już przedmioty judaistyczne: język jidysz, wprowadzenie do studiów żydowskich, literatura i kultura żydowska, literatura jidysz, literatura biblijna i rabiniczna, teatr i film żydowski, Żydzi i sztuki plastyczne, wykłady monograficzne poświęcone żydowskim ugrupowaniom literacko-artystycznym oraz kobietom w kulturze żydowskiej, seminaria licencjackie i magisterskie, ponadto wprowadzenie do animacji społeczno-kulturalnej oraz ćwiczenia poświęcone ochronie dziedzictwa żydowskiego. Obecnie sprawuje opiekę naukową nad szóstką doktorantów.

Poza pracą na Uniwersytecie jest kierowniczką literacką w Teatrze Polskim we Wrocławiu.

W projekcie Dyskursy o ciele w kulturze żydowskiej na ziemiach polskich w latach 1880 - 1939, finansowanym przez NCN w ramach konkursu Opus i realizowanym w Katedrze Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego, sprawuje opiekę nad doktorantką Justyną Lisak oraz opracowuje źródła jidyszowe.

Strona katedry: https://judaistyka.uni.wroc.pl/katedra-judaistyki/zespol/pracownicy/joanna- lisek/

Academia: https://wroc.academia.edu/JoannaLisek

Justyna Lisak – doktorantka

Absolwentka Instytutu Filologii Germańskiej oraz Judaistyki na Uniwersytecie Wrocławskim. Pod kierunkiem dr hab. Joanny Degler przygotowuje projekt badawczy „Obraz ciała i cielesności w żydowskiej prasie oraz literaturze wydawanej na terenie zaboru niemieckiego i austriackiego w latach 1880-1918.”

Od 2020 r. moderatorka Pociągu do Kultury (Kulturzug) Berlin-Wrocław, projektu polsko-niemieckiej współpracy kulturalnej. Od roku 2022 w ramach tego projektu prowadzi regularnie dla podróżujących z Niemiec do dolnośląskiej stolicy warsztaty języka jidysz, podczas których (ich) uczestnicy odkrywają zarówno liczne podobieństwa pomiędzy językami niemieckim a jidysz oraz jidysz a polskim, jak i wielowiekowe związki między kulturami niemiecką, żydowską i polską.

Od 2017 r. jako przewodniczka po Wrocławiu oprowadza grupy oraz turystów indywidualnych m.in. po dzielnicy żydowskiej i Starym Cmentarzu Żydowskimi przy ul. Ślężnej.

W okresie od lipca do listopada 2015 r. realizowała staż zawodowy w ramach programu Erasmus + Praktyki w archiwum fundacji Neue Synagoge Berlin – Centrum Judaicum w niemieckiej stolicy.

Anna Kałużna - wykonawczyni projektu

Socjolożka, jidyszystka, żydolożka, której zainteresowania naukowe koncentrują się na zagadnieniach życia codziennego powojennej społeczności żydowskiej Polski. Interesuje się prasą żydowską wydawaną w jidysz i po polsku, mikrohistoriami, literaturą jidysz, teatrem żydowskim, stykiem polityki i życia kulturalno-społecznego.
Doktorat obroniła w 2015 roku na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Jej dysertacja dotyczyła Dolnośląskiego Teatru Żydowskiego w latach 1945-1968. Była to pierwsza praca o powojennym teatrze żydowskim, której autorka sięgnęła do źródeł żydowskich, szczególnie istotne były te w języku jidysz i opisała fenomen powojennego żydowskiego teatru, jego znaczenie. Było to zjawisko istotne nie tylko dla społeczności żydowskiej, ale i dla polityki państwa.
Nauczycielka języka jidysz na Uniwersytecie Wrocławskim. Współpracowniczka takich projektów, jak: Kanon literatury wspomnieniowej Żydów polskich; Yerusha Poland; Ostatnie polskie sztetl? Społeczność żydowska Dzierżoniowa, świat żydowski, zimna wojna i komunizm; Dwa oświecenia. Polacy, Żydzi i ich drogi do nowoczesności; Moja historia; English Missions in the Polish Lands; Chasydyzm. Wszystko co najważniejsze.
Jest współautorką tłumaczenia pamiętnika Beniamina R., Płonęli gniewem. Autobiografia młodego Żyda, tłumaczyła opowieści chasydzkie dotyczące Sary Szenirer – monografia opowieści chasydzkich ukaże się niebawem nakładem wydawnictwa Ossolineum.
W projekcie Dyskursy o ciele w kulturze żydowskiej na ziemiach polskich w latach 1880 -1939, finansowanym przez NCN w ramach konkursu Opus i realizowanym w Katedrze Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego, będzie analizować dyskursy o ciele w tekstach literackich, artykułach prasowych oraz dokumentach osobistych pisanych w jidysz i po polsku przez Żydów utożsamiających się z kulturą żydowską.

Strona katedry: https://judaistyka.uni.wroc.pl/katedra-judaistyki/zespol/pracownicy/anna-kaluzna/

Agnieszka Łętowska - programistka

Lingwistka komputerowa, specjalistka NLP (Przetwarzanie Języka Naturalnego) oraz ML (Uczenia Maszynowego). Jej doświadczenie obejmuje tworzenie reprezentacji wiedzy dziedzinowej, tworzenie modeli (symbolicznych i wektorowych) obiektów, uczenie maszynowe oraz operacje NLP. Rozwija aplikacje pozyskujące oraz klasyfikujące wiedzę z różnorodnych źródeł.

Realizatorka aplikacji webowych, modułów NLP i ML oraz baz danych na potrzeby projektów badawczo-rozwojowych i badawczych, m.in.: The science of language evolution: the state of the art and significance to language sciences, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Odtworzenie i analiza preparatów leczniczych zidentyfikowanych na podstawie egodokumentów epoki staropolskiej (XVI - XVIII wiek), UWr, Edycja i analiza testamentów szlachty Rusi Czerwonej oraz stworzenie strony internetowej dotyczącej testamentów szlachty koronnej z XVII wieku, UWr.

Uczestniczyła w realizacji projektów Leopoldina online – platforma integracji i udostępniania elektronicznych zasobów UWr dla nauki, edukacji i popularyzacji wiedzy, UWr, System sztucznej inteligencji korelujący zespoły pracowników z projektami IT, Scalac Sp. z o.o. w ramach konkursu Szybka Ścieżka.

W projekcie Agnieszka jako ekspertka IT jest odpowiedzialna za budowę witryny internetowej projektu, stworzenie baz danych oraz analizę treści artykułów prasowych i tekstów literackich w pięciu językach przy wykorzystaniu metod NLP i ML. W dalszych etapach prac projektowych będzie również tworzyć cyfrową mapę prezentującą wyniki badań projektu, przepływ idei dotyczących cielesności w czasie i przestrzeni na ziemiach polskich w latach 1880-1918.